Amputatiezorg na onderbeenamputatie

Als je een operatie hebt gehad waarbij je voet, onder- of bovenbeen is geamputeerd, is dat een ingrijpende gebeurtenis. In Nederland gebeuren elk jaar ongeveer 2000 van deze operaties. Meestal gebeurt dit vanwege problemen met de bloedvaten, bijvoorbeeld door een vernauwing of afsluiting in het bloedvat. Hierdoor dreigt het lichaamsdeel af te sterven. Soms is een amputatie nodig vanwege een ernstig letsel of infectie. Een amputatie is een onherstelbare ingreep, met grote gevolgen voor jou als patiënt. In deze folder lees je over de operatie, revalidatie en oefeningen.

Amputatieniveau

Voordat de operatie plaatsvindt, bekijkt de vaatchirug welk deel van het been nog gezond is. Dit bepaalt tot waar je been wordt afgezet. Dat noemen we het amputatieniveau. Dit niveau is heel belangrijk voor hoe goed je straks weer kunt functioneren na de operatie.

De operatie

Bij een beenamputatie is het belangrijk dat er een goede stomp wordt gemaakt. Dit is het deel van je been dat overblijft na de amputatie. De chirurg zorgt ervoor dat de huid rond de wond netjes kan worden gehecht. Soms krijg je ook één of meer afvoerbuisjes, zogenaamde drains, om bloed uit de wond af te voeren. Daarna krijg je een drukverband rondom de stomp. In overleg met de wondverpleegkundige en arts wordt er vervolgens gestart met het zwachtelen van de stomp. Door het zwachtelen blijft de stomp mooi dun, wat helpt bij het genezen van de wond.

Revalideren

Na de operatie begint de revalidatie. Hoe lang dit duurt, verschilt per persoon. Het hangt af van wat jij wilt bereiken na de operatie. De revalidatiearts zal samen met jou bespreken wat jouw doelen zijn. Soms heb je daar al voor de operatie een gesprek met de revalidatiearts over gehad.

Onderstaande doelen komen aan bod tijdens de behandelingen. De doelen worden samen met jou op je persoonlijke situatie afgestemd.

• Je goed informeren en instructies krijgen
• Het verbeteren of behouden van de beweeglijkheid van je gewrichten
• Oefenen met jezelf verplaatsen vanuit een rolstoel met hulp van een fysiotherapeut
• Leren hoe je dagelijkse activiteiten kunt doen, zoals douchen of aankleden, met hulp van een ergotherapeut
• Hulp krijgen bij het regelen van een rolstoel en aanpassingen aan je huis, ook door een ergotherapeut
• Oefeningen doen om je conditie, spierkracht en beweeglijkheid te verbeteren
• Je stomp laten inspecteren en controleren
• Eventueel beginnen met het gebruik van een prothese, in samenwerking met de revalidatiearts, fysiotherapeut, een specialist in ouderenzorg en een instrumentmaker.

Wel of geen prothese?

Of je wel of geen prothese gaat gebruiken, bespreek je samen met je reavalidatiearts. Of dat mogelijk is, hangt af van je lichamelijke conditie, of je nog andere ziektes of aandoeningen hebt, waar precies je been is geamputeerd en je amputatiestomp.

Hoe goed je in de toekomst weer kunt functioneren, hangt af van veel dingen, zoals waar je been is geamputeerd, je leeftijd, lichamelijke conditie en hoe graag je bepaalde dingen weer wilt kunnen doen. Voor sommige mensen is het belangrijk om weer te kunnen lopen, zelfs langere afstanden, of weer te kunnen sporten. Voor anderen is het genoeg als ze zich gewoon kunnen verplaatsen in en om het huis. Tijdens je verblijf in het ziekenhuis komt de revalidatiearts langs om met je te praten over hoe het verder gaat met je revalidatie.

Leefregels

Het is belangrijk om je goed te houden aan de volgende leefregels:

• Probeer niet te roken. Roken vertraagt de genezing van de wond. Een goede genezing van de wond is erg belangrijk na een amputatie.
• Om de beweeglijkheid in je knie en/of heup te behouden of te verbeteren, is het belangrijk om regelmatig je gewrichten te bewegen. Om je knie te oefenen, kun je bijvoorbeeld een zandzakje op je stomp leggen terwijl je je been zo ver mogelijk strekt. Doe dit 3 keer per dag, 30 minuten per keer. Door het gewicht van het zandzakje wordt je knie gestrekt.
• Om je heup te oefenen, ga je op je buik liggen. Doe dit 3 keer per dag, 30 minuten per keer. Lukt het niet om op je buik te liggen, dan kun je zo plat mogelijk op je rug liggen. Doe dit 2 tot 3 keer per dag, 30 minuten.

Patiëntenverenigingen

Een amputatie heeft grote gevolgen, niet alleen lichamelijk maar soms ook mentaal. Het kan voelen als een rouwproces. Je verliest namelijk letterlijk een deel van je lichaam. Het kan helpen om met lotgenoten hierover te praten. Bij de onderstaande verenigingen kun je terecht voor informatie, lotgenotencontact en hulp bij belangenbehartiging:

• Korter maar Krachtig (KMK)
  www.kortermaarkrachtig.com
• Vereniging van Vaatpatiënten
  De Vereniging van Vaatpatiënten behartigt de belangen van patiënten met vaatproblemen.
  www.vvvp.nl 

Oefeningen na amputatie van het onderbeen

De oefeningen zullen in overleg met je fysiotherapeut worden opgestart.

Voorbeeld	Uitgangshouding	Series en herhalingen
	Buikligging Ga volledig plat op je buik op bed liggen Is dit niet mogelijk? Ga dan volledig plat op je rug liggen	30 minuten 3 keer per dag
	Zijwaarts bewegen van het been Ga op je zij liggen, op de kant waaraan je niet geopereerd bent Houd het bovenste been in het verlengde van de romp Hef het been terwijl je het gestrekt houdt	5 sec vasthouden 10 herhalingen 3 keer per dag
	Benen tegen elkaar drukken Ga op de rug liggen, zet eventueel het hoofdeinde hoger Doe een rolletje tussen de bovenbenen Beweeg de benen naar elkaar toe	5 sec vasthouden 10 herhalingen 3 keer per dag
	Benen kantelen Ga op de rug liggen, zet eventueel het hoofdeinde hoger Houd het niet-geopereerde been gebogen en het geopereerde been gestrekt Span de buikspieren aan en kantel het bekken lichtjes	5 sec vasthouden 10 herhalingen 3 keer per dag
	Bekken kantelen Ga op de rug liggen, zet eventueel het hoofdeinde hoger Houd het niet-geopereerde been gebogen, en het geopereerde been gestrekt Span de buikspieren aan en kantel het bekken lichtjes	5 sec vasthouden 10 herhalingen 3 keer per dag
	Buigen en strekken van de heup Ga op uw zij liggen, op de kant waaraan u niet geopereerd bent Breng de knie naar de borst Beweeg het been gestrekt naar achteren	5 sec vasthouden 10 herhalingen 3 keer per dag
	Strekken van de knie met gebogen heup Ga zitten met het geopereerde been helemaal ondersteund Strek het been door de knieholte naar beneden te duwen (laat eventueel uw hand meehelpen)	5 sec vasthouden 10 herhalingen 3 keer per dag
	Strekken van de knie en heup Ga op de rug liggen, zet eventueel het hoofdeinde hoger Leg een rolletje onder het onderbeen Strek de knie, terwijl uw billen aangespannen zijn	5 sec vasthouden 10 herhalingen 3 keer per dag

Deze folder is in samenwerking met BrabantZorg ontwikkeld.