Angio-oedeem

Wat is angio-oedeem?

Angio-oedeem is een uitgebreide vochtophoping in de huid en de onderliggende weefsels. Als deze vochtophoping plaatsvindt op plekken in het lichaam waar het weefsel niet erg stevig is, kunnen er gemakkelijk zwellingen ontstaan. Zulke plekken zijn bijvoorbeeld het gezicht, de luchtwegen (tong, zachte verhemelte, keel) of de darmen. Kenmerkend aan deze huidaandoening is dat de zwelling vrij plotseling optreedt. Zonder behandeling kun je er een paar dagen last van houden, daarna trekt het vanzelf weg. Het jeukt niet, maar kan wel pijnlijk zijn. Angio-oedeem wordt ook wel Quincke’s oedeem genoemd, naar de Duitse dermatoloog Quincke die het als eerste beschreef. Eigenlijk is angio-oedeem een variant van netelroos (urticaria, galbulten). Zie ook de folder “Urticaria”. Bij deze huidaandoening treden ook vochtophopingen op, alleen jeuken deze wel hevig. Angio-oedeem gaat dan ook vaak samen met netelroos, maar kan zich ook afzonderlijk voordoen.

Hoe krijg je angio-oedeem?

Angio-oedeem ontstaat door een afwijking in de bloedvaatjes, die diep in de huid liggen, waarbij er veel ruimte is tussen het onderhuidse bindweefsel. De diepgelegen bloedvaatjes lekken als het ware eiwitten. Die eiwitten trekken vocht aan en daardoor ontstaan er vochtbulten. Vaak komt het door een soort allergische reactie op een stof in medicijnen, voedingsmiddelen, snoep of drank. Als dat het geval is, treedt angio-oedeem meestal éénmalig op. In de helft van de gevallen lukt het hierbij niet om de precieze oorzaak van angio-oedeem te vinden. Angio-oedeem kan ook telkens terugkeren of in aanvallen optreden. In dat geval veroorzaakt een onderliggende erfelijke aandoening de vochtophopingen. De erfelijke vorm van angio-oedeem wordt ook wel hereditair angio-oedeem genoemd. Hierbij is de activiteit van het eiwit C1-esteraseremmer verminderd. Dit eiwit zit in het bloed en reguleert een aantal reacties in het lichaam. Bij een tekort aan deze remmer ontstaan bloedvatlekkages. In Nederland is van ongeveer 1500 mensen bekend dat zij deze erfelijke vorm hebben. Deze vorm van angio-oedeem kan al op jonge leeftijd ontstaan.

Hoe ziet angio-oedeem eruit?

Angio-oedeem komt voornamelijk voor op plaatsen waar het bindweefsel vrij los is, zoals op:

• oogleden;
• wangen;
• lippen;
• handruggen;
• uitwendige geslachtsdelen;
• voetruggen.

Daar kunnen omvangrijke vochtophopingen ontstaan. Meestal zitten de vochtophopingen aan één kant (bijvoorbeeld alleen het rechter ooglid), maar ze kunnen ook aan beide zijden voorkomen (zowel het rechter- als linkerooglid).

Angio-oedeem kan niet alleen in de huid ontstaan, maar het kan ook optreden in het slijmvlies van de mond, luchtpijp of darmstelsel.

De oorzaak van angio-oedeem bepaalt hoelang je last houdt van de vochtophopingen. Als een allergische reactie de oorzaak is, dan ervaar je twee uur na inname van het product de eerste verschijnselen. Deze houden ongeveer twaalf uur aan en verdwijnen daarna vanzelf. Bij een onderliggende aandoening (zie eerdere opmerking hierover) houden de klachten langer aan, variërend van dagen tot maanden. Tussendoor zijn er ook periodes waarin je geen klachten hebt. De zwellingen zijn dan vanzelf weggetrokken.

De gevolgen van angio-oedeem hangen af van de plek waar de zwelling ontstaat. Een gezwollen gezicht voelt niet fijn en ziet er natuurlijk heel anders uit. Dat kan je beperken in je doen en laten. Een zwelling in de maag of het darmstelsel kan leiden tot buikpijn, maar over het algemeen zonder vervelende gevolgen. Angio-oedeem in de luchtpijp kan serieuze ademhalingsproblemen geven. Voor de meeste mensen is dat een angstige ervaring. Het oedeem kan ook ontstaan achter de oogbol. Dan geeft het een enorme druk op het oog en de oogzenuw.

Is angio-oedeem besmettelijk?

Nee, angio-oedeem is niet besmettelijk.

Hoe weet je arts of je angio-oedeem hebt?

De arts kan de diagnose angio-oedeem gemakkelijk stellen als je tijdens het spreekuurbezoek last hebt van vochtophopingen. Als de zwellingen al zijn weggetrokken, is het lastiger. In dat geval wordt angio-oedeem nogal eens verward met een allergie. Door gerichte vragen te stellen over je klachten (onder andere uiterlijk en plaats van de zwellingen) kan dan al een hoop duidelijk worden. Zo nodig doet de arts soms aanvullend bloedonderzoek.

Welke behandelingen van angio-oedeem zijn er?

De behandeling van angio-oedeem hangt af van de oorzaak en de plek waar de zwelling ontstaat. Bij allergisch angio-oedeem kun je een antihistaminicum of corticosteroïden krijgen. Een antihistaminicum is een middel dat de allergische reactie onderdrukt, terwijl corticosteroïden ontstekingsremmers zijn. Deze middelen werken echter niet altijd even goed en kunnen bijwerkingen hebben die soms erger zijn dan angio-oedeemklachten.

Bij zwellingen op risicovolle plaatsen (bijvoorbeeld in de luchtpijp) bieden ze onvoldoende soelaas. In dat laatste geval is een injectie met adrenaline de beste behandeling. Hiermee wordt de zwelling onderdrukt en voorkom je levensbedreigende situaties. Als je ernstig oedeem hebt, is het dan ook verstandig om altijd een adrenaline-injectie (EpiPen of Anapen) op zak te hebben. Je kunt jezelf dan meteen inspuiten zodra de eerste verschijnselen optreden. Dit kan natuurlijk ook iemand uit je omgeving doen.

Bij de erfelijke vorm van angio-oedeem moet het tekort aan eiwit C1-esteraseremmer worden aangevuld. Dit gebeurt met een injectie of infuus in de ader (intraveneus). Als je al zwellingen heeft, geeft een infuus het snelst effect. Maar dit effect houdt hooguit twee dagen aan.Voor sommigen betekent dit dat ze regelmatig een dergelijk infuus nodig hebben. Ook bij een erfelijke vorm van angio-oedeem is het verstandig om een adrenaline-injectie bij je te dragen.

Is angio-oedeem te genezen of blijft je er altijd last van houden?

Dat hangt af van de oorzaak. Het kan bij één keer blijven, maar ook chronisch worden. Als het terugkomt, is dat vaak op dezelfde plek(ken). Wat kun je zelf nog doen?Als bekend is waardoor de klachten veroorzaakt worden, dan is het verstandig om dat product of medicijn te vermijden. Je kunt met je arts bespreken welk alternatief je kunt gebruiken.

Heb je nog vragen?

Heb je nog vragen, aarzel dan niet en stel ze aan je behandelend dermatoloog of verpleegkundige. Op werkdagen kun je contact opnemen met de polikliniek dermatologie: 0413 - 40 19 29.

Meer informatie: www.angiooedeemvereniging.nl

Bron: Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV); www.nvdv.nl