Beschermende maatregelen thuis bij behandeling met chemotherapie

In deze folder lees je wat je thuis kunt doen om jezelf te beschermen tijdens de behandeling met chemotherapie. Deze informatie bevat informatie voor jou en je naaste en/of mantelzorger.

Wat is chemotherapie?

Je hebt met je behandelaar of casemanager gesproken over de behandeling met chemotherapie. Chemotherapie is een behandeling met medicijnen die met een medisch woord cytostatica worden genoemd. Chemotherapie wordt over het algemeen gegeven bij de behandeling van kanker en grijpt in op de celdeling met als doel kwaadaardige cellen te doden. Deze chemotherapie kan op verschillende manieren worden toegediend om zo in de bloedbaan terecht te komen. Dit kan bijvoorbeeld via een infuus of tabletten. Via het bloed wordt de chemotherapie door het hele lichaam verspreid.

Risicoperiode

Resten van de chemotherapie verlaten het lichaam weer via de plas, poep, zweet, bloed, wondvocht en/of braaksel. Dit noemen we de uitscheidingsproducten. Hoe lang dit duurt voordat de resten uit het lichaam zijn, wisselt per type chemotherapie. Het is belangrijk om hier rekening mee te houden omdat chemotherapie schadelijk kan zijn voor andere mensen. Om contact met de uitscheidingsproducten en dus met de restanten van chemotherapie te voorkomen, zijn beschermende maatregelen nodig. Je casemanager vertelt je hoe lang je hier rekening moet houden.

Schadelijke effecten chemotherapie

Vooral verpleegkundigen, die hier tijdens hun werk veel met chemotherapie in aanraking komen lopen een risico. Het zal je misschien al zijn opgevallen dat zij hiervoor extra beschermende maatregelen nemen, zoals het dragen van handschoenen.

Omdat je thuis slechts korte tijd in aanraking komt met chemotherapie, zijn de risico’s voor jou en je naasten kleiner. Toch vinden wij het belangrijk om je op een aantal zaken te wijzen en welke beschermende maatregelen/voorschriften je kunt nemen. Om het contact met chemoresten voor jou en je naaste/mantelzorger zo klein mogelijk te houden.

Waarom beschermende maatregelen?

Beschermende maatregelen zijn nodig om jou en je naaste of mantelzorger te beschermen tegen mogelijk open contact met de resten van de chemotherapie. Het allerbelangrijkste is om bewust om te gaan met je uitscheidingsproducten.

Mantelzorgers die ondersteunen in de directe verzorging en mogelijk in contact komen met uitscheidingsproducten als bloed, plas, zweet, enzovoort, moeten plastic wegwerphandschoenen gebruiken. Na gebruik moet je de wegwerphandschoenen direct weggooien.

Waar moet je op letten bij het innemen van cytostatica via tablet, capsule of drank?

Als je thuis cytostatica als tabletten, capsules of in drankvorm moet innemen, let dan op het volgende:

Neem bij voorkeur zelf zonder hulp de medicijnen in.
Cytostaticatabletten/capsules moeten in zijn geheel ingenomen worden. Dus de tabletten niet fijnmaken en capsules niet openmaken. Wanneer het innemen niet lukt, neem dan contact op met je arts of casemanager.
Was je handen na inname van de medicijnen om besmetting van de omgeving te voorkomen.
Als iemand je helpt bij de medicijninname, dan moet deze persoon wegwerphandschoenen dragen om het contact met de cytostatica te vermijden. Alle uitscheidingsproducten kunnen en mogen via het riool worden afgevoerd.
Bij voorkeur maak je gebruikt van het toilet. Je mag elk toilet gebruiken.

Hoe gebruik je het toilet?

Heren dienen zittend te plassen.
Spoel het toilet na gebruik 2 keer door, met het deksel van de wc-bril (indien aanwezig) gesloten. Gebruik hierbij niet de waterbesparende knop.
Verwijder eventuele druppels op de bril, deppend met droog toiletpapier.
Was je handen na toiletgebruik.
Bij een sterk vervuild toilet, moet het toilet zo snel mogelijk schoongemaakt worden.

Wasvoorschrift

Gedurende de risicoperiode adviseren wij voor wasgoed dat in aanraking is gekomen met urine, ontlasting, braaksel of ernstig zweten de volgende stappen:

Als het wasgoed bevuild is, was dit wasgoed dan apart.
Was je handen nadat je het wasgoed in de wasmachine hebt gedaan.
Wasprogramma: stel eerst in op een voorwasprogramma en daarna het gebruikelijke wasprogramma met je gebruikelijke wasmiddel.
Wanneer een ander persoon helpt om bevuild wasgoed in de wasmachine te doen, moet deze persoon handschoenen te dragen.

Problemen bij ophouden van plas en/of poep (verschonen)

Als je (tijdelijk) moeite hebt om de plas en/of poep op te houden (incontinentie heet dat met een moeilijk woord) kan luiers gebruiken. Bij voorkeur verzorg je dan jezelf. Bij het verschonen van luiers (incontinentiemateriaal) adviseren wij je de volgende voorschriften:

Zorg dat alle materialen die nodig zijn klaarliggen.
Verpak gebruikte luiers in een zak of tasje, voordat je dit bij het afval gooit.
Was je handen met water en zeep na het verschonen.
Wanneer je ondersteund wordt bij de verschoning van incontinentiemateriaal, moet diegene die je helpt, handschoenen dragen. Het dragen van een extra schort wordt aanbevolen wanneer er sprake is van ‘spettergevaar’. Na afloop dient de helpende de handen te wassen met water en zeep.

Stomazorg

Bij voorkeur verzorg je zelf de stoma. In de zorg rondom de stoma adviseren wij je de volgende voorschriften:

Verzorg de stoma zoveel mogelijk op een vaste plaats.
Zorg dat alle materialen die nodig zijn, klaarliggen.
Probeer zo mogelijk lekkage vanuit de stoma te voorkomen bij het wisselen van het stomazakje.
Verpak het gebruikte stomamateriaal in een apart zakje voordat je dit bij het afval gooit.
Als je het stomazakje leegt in het toilet; spoel het toilet 2x door met gesloten deksel. Gebruik hierbij niet de waterbesparende knop.
Was je handen met water en zeep na de verzorging van de stoma.
Wanneer je ondersteund wordt bij de stomazorg, moet degene die je helpt handschoenen dragen. Het dragen van en extra schort wordt aanbevolen wanneer er sprake is van ‘spettergevaar’. Na afloop dient de helpende de handen te wassen met water en zeep.

(Urine)katheter/opvangzak

Bij voorkeur verzorg je zelf de katheter. In de zorg rondom de katheter adviseren wij je de volgende voorschriften:

Wissel de (urine)opvangzak, wanneer deze bijna vol is, in zijn geheel, in plaats van leeg te laten lopen.
Wissel de (urine)opvangzak zoveel mogelijk op een vaste plaats.
Zorg dat alle materialen die nodig zijn, klaarliggen.
Probeer lekkage vanuit de katheter te voorkomen bij het wisselen van de opvangzak
De (urine)opvangzak kun je (in verband met mogelijk lekkage) in een dubbele plastic zak doen en daarna met het huisvuil weggooien
Was je handen met water en zeep na het wisselen van de (urine)opvangzak.
Wanneer je ondersteund wordt bij het verwisselen van de (urine)opvangzak, moet degene die je helpt handschoenen dragen. Het dragen van een extra schort wordt aanbevolen wanneer er sprake is van ‘spettergevaar’. Na afloop dient de helpende de handen te wassen met water en zeep.

Braaksel (overgeven)

De maatregelen bij het omgaan met braaksel zijn hetzelfde bij ontlasting en urine.

Je kunt een handdoek of wegwerponderlegger op je kussen leggen, als je misselijk bent of denkt te zullen overgeven (braken).
Maak bij braken, indien mogelijk, gebruik van het toilet. Lukt dat niet, gebruik dan zoveel mogelijk wegwerpmateriaal. Denk hierbij aan een plastic zak of draagtas in een emmer. Knoop de plastic zak of draagtas voorzichtig dicht en gooi deze direct na gebruik weg in een aparte vuilniszak, om lekken te voorkomen.
Verwijder eventuele druppels op de bril; deppend en met droog toiletpapier.
Braaksel mag je weggooien in het toilet.
Als je in het toilet braakt; spoel het toilet dan 2x door met een gesloten deksel. Gebruik hierbij niet de waterbesparende knop.
Was de handen na het braken en/of opruimen van het braaksel.
Tip: zorg; wanneer je de deur uitgaat, dat je opvangmateriaal bij je hebt wanneer je plots misselijk bent, zodat je ergens in kunt braken. Je kunt hierbij denken aan een plastic tasje.

Ondersteuning bij het wassen/douchen

Bij voorkeur verzorgt je jezelf, maar soms is ondersteuning noodzakelijk. Je bepaalt zelf wat mogelijk is in jouw situatie. Bij ondersteuning bij de verzorging op bed of aan de wastafel wordt het gebruik van wegwerpwasdoekjes aangeraden; deze kun je kopen bij de thuiszorgwinkel en/of apotheek.

Voorschriften met betrekking tot schoonmaken

Het gebruik van een neutraal schoonmaakmiddel (bijvoorbeeld allesreiniger of groene zeep) is goed. De volgende voorschriften zijn van toepassing:

Gebruik wegwerphandschoenen bij het schoonmaken van materiaal waar uitscheidingsproducten mee in aanraking zijn geweest. Denk hierbij aan het toilet, de douche en dergelijke.
De gebruikte schoonmaakdoekjes mogen niet uitgespoeld worden in het sopwater. Je moet steeds een nieuw doekje te gebruiken. Verzamel de gebruikte schoonmaakdoekjes in een aparte verzamelzak voor de was.
Maak het toilet en douche minimaal 1x per week schoon of iedere keer wanneer deze erg vies is.
De po of het urinaal moet na gebruik schoongemaakt worden. Deze spoel je, na gebruik, eerst om met koud water. Vervolgens was je deze met een neutraal reinigingsmiddel (allesreiniger of groene zeep).
De postoel dient 1x per dag schoongemaakt te worden,
Wanneer de vloer of de vloerbedekking bevuild is met braaksel, urine of andere lichaamsvloeistoffen, kun je deze eerst droogdeppen met keukenpapier (absorberend) en daarna schoonmaken met een gewone zeepoplossing. Probeer ervoor te zorgen dat je van buiten naar binnen werkt (van schoon naar vuil).
Was je medicijncupje dat hergebruikt wordt, voorzichtig onder stromend water.
Wanneer je hulp hebt in de huishouding, is het belangrijk dat je deze hulp informeert over bovenstaande voorschriften vanwege je behandeling met chemotherapie.
Voor gebruikt van bestek, serviesgoed en andere gebruiksartikelen hoef je geen speciale maatregelen te nemen.

Schoonmaken bij BCG-Blaasspoelingen

Wanneer je wordt behandeld met blaasspoelingen met BCG, moet je het toilet iedere dag poetsen met chlooroplossing. Het gebruikte schoonmaakdoekje moet je apart wassen.

Voorschriften met betrekking tot afvalverwerking

Alle wegwerpmaterialen (bijvoorbeeld incontinentiemateriaal, bakjes met braaksel, gebruikt stomamateriaal of pillenstrips) die mogelijk in aanraking zijn geweest met cytostatica, moeten worden weggegooid in een aparte afvalzak. Dit mag een plastic tasje of boterhamzakje zijn. Dit om het risico op lekken te voorkomen.
Sluit deze zak goed.
Deze dichtgeknoopte plastic zak kun je vervolgens in een plastic vuilniszak doen en gewoon met het huisvuil weggooien.
Overgebleven medicijnen lever je in bij je apotheek.

Wat te doen als je in aanraking bent geweest met cytostaticaresten?

Af en toe contact met cytostaticaresten is tot nu toe niet als schadelijk bewezen. Dus je hoeft je geen zorgen te maken. Probeer mogelijk contact met cytostaticaresten zoveel mogelijk te voorkomen, maar mocht het jou of je naaste/mantelzorger overkomen, dan adviseren wij het volgende:

Blijf vooral rustig;
Probeer de plaats (bijvoorbeeld je handen, armen of iets dergelijks) te wassen met water en zeep;
Wanneer je twijfelt, kun je dit bespreken met je behandelend arts, casemanager of verpleegkundige.

Lichamelijk contact/seksualiteit

Je kunt vragen hebben over intiem contact, zoals knuffelen, het geven van een zoen of vrijen. Zover men weet, leidt dit niet tot schadelijke effecten. Je hoeft zoenen, intimiteit en lichamelijk contact niet te vermijden.

Voorkomen van zwangerschap

Cytostatica kunnen aangeboren afwijkingen veroorzaken bij het ongeboren kind. Het is daarom verstandig voor zowel vrouwelijke als mannelijke patiënten tijdens en na de behandeling met chemotherapie zwangerschap te voorkomen door anticonceptie te gebruiken.
Bespreek de anticonceptiemaatregelen met je huisarts. Wanneer je denkt dat je tijdens de behandeling zwanger bent geraakt, vertel dit dan direct aan je arts of casemanager.

Zwangerschap en chemotherapie

Wanneer je naaste of mantelzorger zwanger is, heeft dit geen gevolgen voor de omgang. Je mag gewoon contact hebben met de zwangere. Deze mag je ondersteunen waar nodig met de nodige voorzorgsmaatregelen, zoals in deze folder staan beschreven.
Informeer familie, naasten en andere hulpverleners over de zwangerschap en chemotherapie.
Het is belangrijk dat je familie en de zorgverleners die bij je betrokken zijn (bijvoorbeeld de thuiszorg of de fysiotherapie), te melden dat je behandeld wordt met chemotherapie. Stel ze op de hoogte van de maatregelen die in deze folder staan. Met het opvolgen van deze maatregelen kun je de risico’s beperken en hoef je je niet ongerust te maken.

Heb je nog vragen?

Heb je na het lezen van deze folder nog vragen? Stel ze dan gerust aan je behandelend arts, casemanager oncologie of de verpleegkundige.

Casemanager oncologie: T 0413 - 40 22 90 (binnen kantooruren) of mail naar cm-onco@bernhoven.nl
Receptie Bernhoven: T 0413 – 40 40 40 (buiten kantooruren)

Deze pagina downloaden

Deze pagina delen op