Borstsparende operatie (lumpectomie) en de schildwachtklierprocedure

In overleg met je behandelend arts is er het besluit genomen om een borstsparende operatie te doen. Ook zul je een schildwachtklierprocedure (poortwachtersklierprocedure) ondergaan. Het doel van de operatie is om de tumor zodanig te verwijderen dat de snijranden vrij zijn van kankercellen en de borst bespaard blijft. Ook wordt er informatie verkregen over de schildwachtklier. Deze lymfeklier wordt onder de microscoop onderzocht op eventuele uitzaaiingen.

De operatie

Een lumpectomie (borstsparende operatie) en het verwijderen van de schildwachtklier is 1 chirurgische ingreep en vindt altijd plaats onder algehele narcose. Ter voorbereiding op de operatie heb je nog 1 combinatie afspraak (preoperatief spreekuur) met de anesthesioloog (= de specialist die voor de verdoving zorgt), een apothekersassistente en een informatieverpleegkundige, zodat je goed voorbereid zult zijn op de operatie.

Hoe bereid je je voor op de operatie?

Het advies is om 24 uur vóór de operatie en op de operatiedag geen alcohol te nuttigen en niet te roken. Voor de operatie moet je huid schoon zijn. Neem daarom voordat je naar het ziekenhuis komt een douche of bad. Knip je nagels kort, verwijder eventuele nagellak. Draag je kunstnagels dan moet je 1 daarvan verwijderen. Het nagelbed is essentieel voor de controle van de zuurstof- en bloedcirculatie. Dit noemt men de saturatiemeting en dit apparaatje wordt aangesloten op 1 vinger. Gebruik geen crème of make-up. Tijdens de ingreep mag je geen lenzen, piercings of sieraden dragen.
Heb je de dag voor de ingreep griep of koorts? Neem dan contact op met de afdeling Opname planning:  0413 - 40 19 17. Je hoort dan of het nodig is om een nieuwe afspraak te maken.
Volg verder de instructies en voorbereidingen op, zoals afgesproken met je behandelend arts, de anesthesioloog en de informatieverpleegkundige (je krijgt ook de folder 'Algemene informatie rondom anesthesie' en de folder 'dagbehandeling' waarin je dit alles terug kunt vinden).

Wat als je medicijnen gebruikt?

De anesthesioloog en de apothekersassistente vertellen jou tijdens het preoperatief spreekuur welke medicijnen je door mag gebruiken en met welke je tijdelijk moet stoppen. Het is belangrijk dat je een actueel medicijnoverzicht bij je hebt. Die kun je vragen bij je apotheek.

De schildwachtklier

Via het vocht in lymfeklieren kunnen kankercellen zich verspreiden. Als borstkanker uitzaait, komen de kankercellen (meestal) als eerste terecht in de schildwachtklier. Dit is de klier die als eerste het lymfevocht uit de tumor opvangt. Een andere naam voor deze klier is de schildwachtklier of sentinel node. De schildwachtklier zit niet bij iedereen op dezelfde plek. Dat komt omdat de plaats van de tumor in de borst bepaalt welke klier als eerste het lymfevocht van de tumor opvangt. De schildwachtklier zit meestal in de oksel. Maar omdat er ook lymfeklieren rondom het borstbeen en het sleutelbeen zitten, kan de schildwachtklier ook één van de klieren daar zijn. Soms gaat het om meer dan 1 klier.

Wat is een schildwachtklierprocedure?

Met een schildwachtklierprocedure wordt deze eerste lymfeklier in de oksel waar de tumorcellen zich naar toe kunnen verspreiden, zichtbaar gemaakt, verwijderd en onderzocht. Met als doel om te bepalen of er uitzaaiingen zijn in de lymfeklieren in de oksel. De klier bevindt zich meestal in de oksel, soms naast het borstbeen. Meestal is er sprake van 1 schildwachtklier maar het kan zijn dat je er 2 of zelfs 3 hebt en is dat het geval, dan worden ook de 2^e en de 3^e schildwachtklier operatief verwijderd. Niet alle okselklieren worden verwijderd.

STAP 1 (de middag voor de operatie)

Het radioactief maken van de schildwachtklier is een onderzoek wat de dag voor de operatie plaatsvindt in het JBZ (Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch). De schildwachtklier blijft gedurende 24 uur radioactief en dat is de reden dat dit onderzoek de middag voor de operatie plaats vindt zodat de chirurg de schildwachtklier kan vinden en verwijderen.

De afdeling opname informeert jou over de datum en tijdstip van de schildwachtklierprocedure. Voor deze procedure word je doorverwezen naar het Jeroen Bosch Ziekenhuis afdeling Nucleaire Geneeskunde, gebouw C, verdieping 0, ontvangst 3. Het adres krijg je ook van de opname.

Je partner of een naaste kan je vergezellen bij dit onderzoek. Op de afdeling nucleaire geneeskunde van het JBZ worden er ongeveer 4 injecties toegediend met radioactieve stof op verschillende plaatsen, net onder de huid in de borst. Dit is even gevoelig. Dit alles duurt ongeveer 10 minuten. De radioactieve stof verplaatst  zich in de komende uren via de borst naar de eerste okselklier (de schildwachtklier). Om te controleren of de radioactieve stof zich goed verplaatst, wordt er ongeveer 3 uur nadat je de injecties hebt gehad, een scan gemaakt. Tijdens het maken van de scan lig je op een smalle onderzoekstafel. Boven jou hangt een camera die in verschillende standen kan worden gedraaid. Tijdens het maken van de scan is het belangrijk dat je zo stil mogelijk blijft liggen. Door de ophoping van radioactieve vloeistof in de schildwachtklier, is deze klier zichtbaar op de scan. Vervolgens kan de plaats waar de schildwachtklier zich bevindt, met stift worden aangetekend op je huid. Het in beeld komen van deze klier zegt nog niets over het al dan niet aanwezig zijn van kwaadaardige cellen. De hoeveelheid radioactiviteit die wordt toegediend is erg klein en ruim binnen de norm die de overheid daarvoor heeft aangegeven. Bijwerkingen zijn niet bekend. De foto’s die zijn gemaakt, krijg je mee naar huis. Je neemt deze foto’s de dag van de operatie zelf mee naar Bernhoven.

STAP 2 (dag van de operatie)

Op de operatiekamer kan de chirurg de schildwachtklier opsporen  met een apparaatje dat radioactiviteit kan meten. De schildwachtklier (meestal 1 klier, soms 2 of 3) wordt dan verwijderd en daarna door de patholoog onderzocht op kankercellen. Het verwijderen van de schildwachtklier gebeurd samen met de borstoperatie.

De lumpectomie (borstsparende operatie)

Bij de operatie zal een gedeelte van de borst worden verwijderd. De huid wordt inwendig gehecht. Daar ontstaat een litteken. De hechtingen lossen op en hoeven dus niet meer verwijderd te worden.

Dag van opname 

In het ziekenhuis meld je je op het afgesproken tijdstip bij de balie van de verpleegafdeling. Een verpleegkundige wijst je je kamer en bed. Zij stelt je een aantal vragen, beantwoordt mogelijke vragen van jou en bereid je verder voor op de operatie. Zij neemt je temperatuur en polsslag op en je kunt de operatiekleding aantrekken.

De operatie 

Een lumpectomie (borstsparende operatie) en het verwijderen van de schildwachtklier is 1 chirurgische ingreep en vindt altijd plaats onder algehele narcose. Voordat een operatie onder anesthesie kan plaatsvinden zijn enkele voorbereidingen noodzakelijk. Deze voorbereidingen vinden plaats tijdens het spreekuur Preoperatief Poliklinisch Onderzoek, afgekort spreekuur PPO. Op het spreekuur spreek je achtereenvolgend een doktersassistente, een verpleegkundige en een anesthesioloog, zodat je goed voorbereid bent op de operatie.

Na de operatie 

Na de operatie word je wakker op de uitslaapkamer. Om je arm zit een band om de bloeddruk te meten. Aan je vinger zit een soort knijpertje. Hiermee wordt het zuurstof gehalte in je bloed gemeten. Je hebt in je arm een infuus om vocht en eventueel medicijnen toe te kunnen dienen. Een verpleegkundige van de afdeling haalt je op en brengt je terug naar de verpleegafdeling. Hier wordt de wond en het infuus gecontroleerd en wordt de bloeddruk gemeten. Je mag alweer snel eten en drinken.

Na een schildwachtklierprocedure is er een kleine kans dat je rondom het litteken in je oksel minder gevoel hebt. Er kan (meestal tijdelijk) een doof of prikkelend gevoel optreden van de binnenzijde van de bovenarm doordat er zenuwtakjes beschadigd kunnen raken in gebied van de oksel tijdens de operatie. Het risico op lymfoedeem is heel klein.

Wanneer verlaat je het ziekenhuis?

je mag in principe op de operatiedag weer in de middag / avond naar huis. Het kan echter om medische redenen nodig zijn dat je langer verblijft. Je krijgt op papier de advies / leefregels mee naar huis. Daar staat ook op wanneer en met welke klachten je contact op kunt nemen met het ziekenhuis.

Controle na de operatie op de polikliniek?

Na ongeveer 7-10 dagen heb je op de polikliniek een afspraak met je zorgverleners. De uitslagen van de patholoog - anatoom (de specialist die weefselonderzoek verricht) over het borstweefsel en de schildwachtklier zijn dan ook bekend en worden door de chirurg met je besproken. Ook vindt er wondcontrole plaats.

Als de schildwachtklier geen tumorcellen bevat, is de kans klein dat de overige lymfeklieren tumorcellen bevatten. Als er wel tumorcellen worden gevonden, bestaat de kans dat ook de omgevende lymfeklieren zijn aangetast. Als dit het geval is zal het advies zijn om de oksel te behandelen. Dit kan bijvoorbeeld door een bestraling op de oksel te geven, operatief de klieren te verwijderen in de oksel en / of in combinatie met een behandeling met medicijnen.

Het is wenselijk dat bij dit gesprek een naaste aanwezig is.
Zoals je al van je arts hebt gehoord volgt er nog een bestraling van je borst (en indien nodig ook van je oksel). Je krijgt daarvoor van instituut Verbeeten een uitnodiging voor het intake gesprek en aansluitend een planningsscan in het Verbeeten instituut in Tilburg. De bestraling kan plaats vinden in Den Bosch. Meestal start de bestralingsperiode 5 of 6 weken na de operatie. Van de radiotherapeut (bestralingsarts) bij het intake gesprek krijg je te horen hoe vaak je bestraald gaat worden. Dat wordt voor elke patiënt persoonlijk bepaald. Afhankelijk van de uitslag kan ook nog een aanvullende behandeling worden geadviseerd met medicijnen. Je krijgt dan op korte termijn een afspraak met de Verpleegkundig specialist van de oncologie die je daar alle informatie over kan geven. Samen met deze zorgverlener maak je een keuze over de aanvullende behandeling.

Heb je nog vragen?

Mocht je na het lezen van deze informatie nog vragen hebben, dan kun je deze stellen aan één van je zorgverleners van het borstcentrum.