Hepatitis B-vaccinatie voor nierfalen- en dialysepatiënten

Als je nierproblemen hebt en moet dialyseren, kan je lever kwetsbaarder zijn voor infecties, zoals hepatitis B. Dat is een ontsteking van de lever die veroorzaakt wordt door virussen. In deze folder lees je over het hepatitis B-virus en hoe je deze infectie kunt voorkomen.

Zowel de Nederlandse Federatie voor Nefrologie als de Gezondheidsraad raden je aan om je te laten vaccineren tegen hepatitis B als je nierfalen-dialyse-, peritoneaal dialyse- en hemadialysepatiënt bent. Dat komt doordat:

• Op de dialyseafdeling is er meer kans om in contact te komen met besmet bloed.
• Deze patiënten hebben vaak een zwakkere afweer, waardoor ze een verhoogde kans op een hepatitis B-infectie hebben.
• Als een dialysepatiënt hepatitis B krijgt, is er een grotere kans dat het een chronische infectie wordt.
• Ook voor peritoneaal dialysepatiënten is vaccinatie belangrijk, omdat ze soms later toch op hemodialyse moeten overstappen.
• Door hepatitis B-vaccinatie in het predialyse stadium wordt instroom van dragers van het virus op de dialyseafdeling zoveel mogelijk beperkt.

Het vaccinatieschema

Op advies van de Nederlandse Federatie voor Nefrologie krijg je 4 injecties met het hepatitis B-vaccin, in de bovenarmspier:

Na de laatste injectie wordt je bloed gecontroleerd om te zien of je voldoende afweerstoffen hebt aangemaakt. Dit gebeurt door 1 tot 2 maanden na je laatste vaccinatie door bloed af te nemen en te onderzoeken of er al voldoende antistoffen zijn gevormd. 

Het is belangrijk dat de antistoffen op een beschermend niveau te houden en dus de hoeveelheid regelmatig te controleren. Wanneer blijkt dat de antistoffen tot beneden beschermend niveau is gedaald, dan bepalen we aan de hand van de NfN richtlijn welke acties nodig zijn.

Werkwijze voor nierfalen-patiënten

Tijdens je polikliniekbezoek schrijft de nefroloog een recept uit voor de hepatitis B-vaccinaties en stuurt dit digitaal door naar het dialysecentrum. De dialyseafdeling zorgt ervoor dat de vaccinaties beschikbaar zijn op de dag van je afspraak.

Een dialyseverpleegkundige neemt contact met je op om een afspraak te maken voor de vaccinatie. Deze vaccinatie wordt gegeven door een verpleegkundige van de dialyseafdeling in Bernhoven (route 210). Je kunt je melden bij de secretaresse van het dialysecentrum. De dialyseverpleegkundige plant een vervolgafspraak voor de volgende vaccinatie met je in.

Nadat je alle 4 de vaccinaties hebt gekregen, krijg je een bloedafnameformulier om 1 tot 2 maanden na de laatste vaccinatie je afweerstoffen te laten controleren bij het bloedafnamelab. Je kunt zelf een afspraak maken bij het bloedafname via www.bernhoven.nl/bloedafname. Bloefafname vindt plaats op route 10 in Bernhoven.

Als er nog meer vaccinaties nodig zijn, is de werkwijze hetzelfde als hierboven beschreven.

Werkwijze voor dialysepatiënten

Als je plotseling moet beginnen met dialyseren, is het logisch dat je niet voor de start van de dialyse gevaccineerd kunt worden. De arts bespreekt met je wanneer je kunt starten met vaccineren tegen hepatitis B.

De arts schrijft een recept voor de hepatitis B-vaccinatie (4 vaccins). De dialyseverpleegkundige haalt deze vaccinaties op en worden op het dialysecentrum geprikt op het voorgeschreven moment.

Als peritoneale dialysepatiënt krijg je 1 tot 2 maanden na toediening van het laatste vaccin het formulier voor bloedafname om je afweerstoffen te controleren na de laatste vaccinatie mee van de dialyseverpleegkundige. Je moet zelf een afspraak maken bij het bloedafname via www.bernhoven.nl/bloedafname voor de bloedafname. Bij hemodialysepatiënten wordt het bloed tijdens de behandeling afgenomen.

Als er nog meer vaccinaties nodig zijn, is de werkwijze hetzelfde als hierboven beschreven.

Wat is hepatitis B?

Hepatitis B is een leverontsteking die wordt veroorzaakt door een infectie met het hepatitis B-virus. Besmetting gebeurt meestal door contact met besmet bloed of andere lichaamsvloeistoffen van besmette personen.

Symptomen

Na besmetting met het virus duurt het meestal 2 tot 3 maanden (soms zelfs tot 6 maanden) voordat de ziekte zich ontwikkelt. Meer dan de helft van de gevallen van acute infectie verloopt zonder specifieke klachten. Als er wel klachten optreden, zijn ze vaak algemeen van aard, zoals vermoeidheid, koorts, spier- en gewrichtspijn, misselijkheid en braken. Soms gaat hepatitis gepaard met geelzucht, waarbij de huid en het oogwit geel kleuren, samen met donkere urine en lichte ontlasting. Hoe de infectie verloopt, hoe ernstig de klachten zijn en hoelang ze aanhouden, verschilt per persoon. De meeste volwassenen herstellen binnen 1 tot 3 maanden van de infectie. Helaas kan het virus zich ook blijvend in de lever vestigen en chronische hepatitis B veroorzaken.

Bij dialysepatiënten verloopt een hepatitis B-infectie vaak zonder symptomen en is er een relatief grote kans op chronische hepatitis B (30 tot ruim 70%, tegenover 5% bij volwassenen die niet tot deze risicogroep behoren). Op de lange termijn kan de besmetting leiden tot levercirrose, waarbij levercellen beschadigd raken en deels vervangen worden door bindweefsel, en leverkanker. Mensen die chronische hepatitis B hebben (dragende personen), kunnen het virus overdragen op anderen, zelfs als ze geen symptomen hebben.

Hoe wordt hepatitis B overgedragen?

Het hepatitis B-virus zit in het bloed en andere lichaamsvloeistoffen van besmette personen. Je kunt besmet raken door direct contact met bloed, sperma of vaginaal vocht. Ook kun je de infectie krijgen door contact met materialen die besmet zijn met bloed, zoals naalden of andere voorwerpen, urine en ontlasting. Zelfs een kleine hoeveelheid besmet materiaal kan het virus overdragen. Zelfs een onzichtbaar druppeltje besmet bloed kan genoeg zijn. Het virus blijft buiten het lichaam (bij kamertemperatuur) minstens 7 dagen besmettelijk.

Zorg dat je beschermd bent

Bij dialyse is het belangrijk om strikte hygiënemaatregelen te volgen en voorzichtig om te gaan met bloed en bloedproducten om besmetting te voorkomen. Helaas kan een ongeluk in een klein hoekje zitten. Vaccinatie kan echter effectieve bescherming bieden tegen besmetting met het hepatitis B-virus. Na vaccinatie vormt het afweersysteem over het algemeen voldoende antistoffen en een 'immuungeheugen', wat zorgt voor langdurige bescherming. Mocht je toch besmet raken, dan kan het lichaam snel en effectief het virus bestrijden, waardoor de ziekte wordt voorkomen.

Het hepatitis B-vaccin

De vaccins die momenteel beschikbaar zijn tegen hepatitis B worden gemaakt met behulp van recombinante DNA-techniek. Deze vaccins bevatten alleen het specifieke deel van het virus dat nodig is om een beschermende reactie van het afweersysteem in het lichaam op te wekken. Ze bootsen het virus na zonder het daadwerkelijke virus te bevatten.

Heb je nog vragen?

Heb je nog vragen na het lezen van deze folder? Stel ze gerust aan je dialyseverpleegkundige of behandelend arts.