LAR Syndroom
Het LAR-syndroom (Low Anterior Resectie Syndroom) is een verzamelnaam voor klachten die kunnen ontstaan na een operatie aan de endeldarm. Soms is er voorafgaand aan deze operatie ook bestraling en/of chemotherapie geweest. Deze folder geeft informatie over het LAR-syndroom, adviezen en behandelingsopties.
Verandering van de endeldarm
De endeldarm werkt als een soort reservoir dat aangeeft wanneer de darm vol is. Als (een deel van) de endeldarm wordt verwijderd, raakt deze signaalfunctie verstoord, waardoor het gevoel van aandrang kan veranderen of verdwijnen. Ook kan de endeldarm na de operatie minder of geen ontlasting meer vasthouden. Daarnaast kan de werking van de kringspier verminderd zijn door de behandeling. Dit kan leiden tot problemen met aandrang en onbedoeld verlies van ontlasting of windjes. De veranderingen aan de endeldarm kunnen erg vervelende klachten veroorzaken. Dit komt doordat de verbinding die is gemaakt om de darm weer aan elkaar te zetten, invloed heeft op deze klachten. Hoe dichter deze verbinding bij de kringspier zit, hoe groter de klachten kunnen zijn.
Klachten door het LAR-syndroom
- Je moet vaker naar het toilet voor ontlasting, soms wel 10-15 keer per dag, zelfs 's nachts.
- Binnen een korte tijd (1,5 tot 2 uur) moet je meerdere keren achter elkaar naar het toilet. Dit wordt ook clustering van ontlasting genoemd.
- De ontlasting is dunner (soms waterdun) dan voor de operatie.
- Je hebt een sterke aandrang om naar het toilet te gaan die moeilijk uit te stellen is, waardoor je altijd een toilet in de buurt moet hebben.
- Onbedoeld verlies van ontlasting.
- Onbedoeld verlies van windjes.
Deze klachten verminderen meestal in de 3 tot 6 maanden na de operatie. Volledig herstel kan tot 2 jaar duren. Het kan zijn dat de klachten nooit helemaal verdwijnen. Het ontlastingspatroon zal meestal nooit meer hetzelfde zijn als voor de operatie. Na een operatie aan de endeldarm is het normaal om 3 tot 7 keer per 24 uur naar het toilet te gaan voor ontlasting.
Adviezen
Met deze adviezen kun je zelf proberen de klachten te verminderen:
- Beperk de hoeveelheid vocht die je per dag drinkt. Drink tot 1,5 tot 2 liter en let op wat voor soort vocht je drinkt:
- Drink 1 liter isotone dranken. Dit zijn dranken met dezelfde hoeveelheid suikers en zouten als de vloeistoffen in je lichaam. Dat helpt bij de opname van suikers en zouten via de darm. Voorbeelden van isotone dranken zijn bouillon, melk, karnemelk, isotone sportdranken (met 6-8 g koolhydraten per 100 ml, zoals Aquarius, AA drink iso, AH sportdrink isotoon), groente- en tomatensap.
- Drink maximaal 500 ml dranken zonder suikers of zouten zoals water, thee, koffie, light frisdranken.
- Drink maximaal 500 ml dranken met veel suikers en/of zouten zoals vruchtensappen, frisdranken, energiedranken, medische drinkvoeding.
- Beperk je cafeïne-inname, dit kan samentrekkingen van de darmen versterken.
- Beperk koolzuurhoudende dranken, deze kunnen winderigheid en een opgeblazen gevoel veroorzaken.
- Beperk het gebruik van lightproducten. De suikervervangende zoetstoffen in deze producten kunnen de ontlasting dunner maken.
- Sla geen maaltijden over, dit kan de waterige ontlasting en winderigheid verergeren.
- Kauw voedsel goed en eet rustig zonder veel te praten. Veel praten en snel eten kunnen winderigheid en een opgeblazen gevoel verhogen.
- Eet voedsel dat veel vezels bevat, zoals groenten en volkorenbrood. Dit maakt de ontlasting dikker en vertraagt de doorgang.
- Eet maximaal 3 stuks fruit per dag, te veel fruit kan laxerend werken.
- Stop met roken, dit kan samentrekkingen van de darmen verhogen en winderigheid veroorzaken.
- Gebruik na elke ontlasting water en een zacht washandje om de anus schoon te maken als je klachten krijgt zoals een branderig gevoel en jeuk door de ontlasting. Gebruik geen zeep of hard toiletpapier.
- Om je huid te beschermen of als je huid al beschadigd is, kun je zalf zoals sudocrème, Bepanthen of zinkoxidezalf proberen. Deze zijn verkrijgbaar bij de drogist. Als dit niet genoeg helpt, kan de continentie- / stomaverpleegkundige je een andere zalf voorschrijven.
Behandelopties
Naast deze adviezen zijn er verschillende behandelingen die je arts of verpleegkundige met je kan bespreken:
Invullen LARS-score
Om een goed beeld te krijgen van je klachten kun je vóór je afspraak met de stoma-/continentieverpleegkundige de LARS-score invullen. Deze staat op de laatste pagina van deze folder. Eventuele problemen kun je met de arts bespreken. Het is ook goed om in de eerste 6 maanden maandelijks de lijst in te vullen en je score bij te houden. Zo krijg je zelf een goed beeld van je klachten en eventuele verbeteringen in je ontlastingspatroon.
Bristol Schaal
Problemen met de stoelgang kunnen verergeren als de ontlasting te dun of te dik is. Op de laatste pagina van deze folder staat de Bristol Schaal. Hiermee kun je zien welke vorm je ontlasting heeft en welke score daarbij hoort. Een ideale score op de Bristol Schaal voor ontlasting is tussen 3 en 4.
Spierversterkende oefeningen en dieetadviezen
Spierversterkende oefeningen bij een bekkenfysiotherapeut in combinatie met dieetadviezen kunnen de sterke aandrang en onbedoeld verlies van ontlasting verminderen. Vraag naar een lijst met gespecialiseerde fysiotherapeuten bij jou in de buurt.
Psylliumzaad of metamucil
Op doktersvoorschrift kun je 1-2 keer per dag psylliumzaad of metamucil innemen met weinig water. Dit maakt de ontlasting dikker en kan eventuele branderigheid bij de anus verminderen.
Clusteren van ontlasting kan verbeteren als je psylliumzaad aan het einde van de maaltijd inneemt met weinig water.
Loperamide
Als je ontlasting erg dun is, kan loperamide in overleg met de arts worden ingenomen. Neem loperamide een half uur vóór de maaltijd in en eventueel voor het slapengaan als je 's nachts klachten hebt (maximaal 4 keer per dag).
Loperamide maakt de ontlasting dikker en vermindert ook de aandrang en het aantal keren dat je naar het toilet moet. Let op: Loperamide kan ook verstopping veroorzaken als je te veel inneemt. Bouw het gebruik ervan rustig op en houd de klachten en de dikte van de ontlasting in de gaten.
Macrogol
Als de ontlasting te dik is, kan macrogol (movicolon) worden voorgeschreven. Neem dit in met voldoende water. Macrogolzouten houden water vast, waardoor de ontlasting dunner en soepeler wordt. Ook hierbij moet je op zoek naar de juiste dosering.
Darmspoelen
Darmspoelen kan worden ingezet bij ernstige klachten. Als de klachten na 3 tot 6 maanden niet verminderen, of als ze je dagelijks functioneren beperken, kan darmspoelen helpen om de dikke darm te legen. Hierbij wordt water via de anus ingebracht met een spoelsysteem. De darm zal zich vullen en een natuurlijke reactie veroorzaken om de ontlasting te lozen. Dit is bedoeld om onbedoeld verlies van ontlasting te voorkomen en de aandrang te verminderen.
Spoelen moet dagelijks worden gedaan en kost gemiddeld 30 tot 60 minuten. Als het goed gaat, hoef je daarna de hele dag niet meer naar het toilet. De stoma-/continentieverpleegkundige kan hier meer uitleg over geven. Je kunt dit thuis zelf doen na instructie van een gespecialiseerde verpleegkundige.
Handige websites en apps
Ga voor meer informatie naar de volgende websites of apps:
Medisch toiletpas
www.medischtoiletpasnederland.nl
Op deze website kun je een medisch toiletpas aanvragen, waarmee je toegang krijgt tot het toilet in veel niet-openbare locaties, zoals restaurants. Met de pas kun je discreet gebruikmaken van deze toiletten zonder uitgebreide uitleg te hoeven geven over je aandoening. Het aanvragen van deze pas is tegen een eenmalige vergoeding.
De HogeNood app
Een gratis app voor je mobiele telefoon waarmee je het dichtsbijzijnde openbare of semi-openbare toilet in Nederland kunt vinden.
Kies ik Gezond app
Met de Kies ik Gezond app van het Voedingscentrum kun je gezondere keuzes maken op basis van je persoonlijke voorkeuren. Wil je bijvoorbeeld letten op suiker, vet of zout? Heb je een allergie? Of wil je weten of een product vegetarisch is? Scan of zoek een product in de app en bepaal zelf waar je op wilt letten. De app helpt je bij het kiezen van gezondere voedingsopties.
Heb je nog vragen?
Als je nog vragen of opmerkingen hebt, neem dan contact op met je casemanager gastro-enterologie op telefoonnummer 0413 - 40 22 90. Dit kan van maandag tot en met vrijdag van 08.00 uur tot 09.00 uur.
Je kunt ook contact opnemen met de continentie- /stomaverpleegkundige van de polikliniek chirurgie via telefoonnummer 0413 - 40 26 62 of e-mail: stomazorg@bernhoven.nl.
Indien nodig kan de polikiniek contact opnemen met de afdeling diëtetiek.
Bristol ontlastingsschaal
Bristol ontlastingsschaal
LARS-score
Ben je wel eens in de situatie geweest dat je geen controle had over het laten van windjes?
o Nee, nooit 0
o Ja, minder dan 1 keer per week 4
o Ja, tenminste 1 keer per week 7
Ben je wel eens in de situatie geweest, dat je dunne ontlasting niet kon ophouden?
o Nee, nooit 0
o Ja, minder dan 1 keer per week 3
o Ja, tenminste 1 keer per week 7
Hoe vaak ga je naar het toilet voor ontlasting?
o Meer dan 7 keer per dag (24 uur) 5
o 4-7 keer per dag (24 uur) 4
o 1-3 keer per dag (24 uur) 2
o Minder dan 1 keer per dag (24 uur) 0
Moet je wel eens binnen het uur opnieuw naar het toilet voor ontlasting?
o Nee, nooit 0
o Ja, dit gebeurt minder dan 1 keer per week 9
o Ja, dit gebeurt tenminste 1 keer per week 11
Heb je wel eens zo’n aandrang van ontlasting, dat je naar het toilet moet haasten?
o Nee, nooit 0
o Ja, dit gebeurt minder dan 1 keer per week 11
o Ja, dit gebeurt tenminste 1 keer per week 16
Totaalscore …….
Interpretatie score:
0-20: geen LARS 21-29: lage LARS 30-42: hoge LARS