Obductie

Kort na het overlijden van een familielid of verwante kan het gebeuren dat de arts vraagt of u instemt met het verrichten van een obductie. Een obductie, ook wel autopsie of postmortaal-onderzoek genoemd, wordt alleen uitgevoerd als de nabestaanden hiervoor toestemming geven. U wordt met deze vraag geconfronteerd onder verdrietige omstandigheden. Maar juist daarom is deze folder geschreven. In deze folder leest u wat een obductie precies inhoudt, zodat u een weloverwogen besluit kunt nemen. Heeft u na het lezen nog vragen, dan kunt u daarmee altijd terecht bij de behandelend arts of bij de arts die u om toestemming heeft gevraagd.

Wat is obductie?

Obductie is een uitvoerig medisch onderzoek dat door een patholoog wordt uitgevoerd na het overlijden van de patiënt. De patholoog is een arts die is gespecialiseerd in het onderzoek van organen en weefsels en in het onderzoek van het lichaam na de dood. Vanzelfsprekend voert de patholoog de obductie met de grootst mogelijke zorgvuldigheid en het nodige respect uit. Net als bij een operatie wordt er een opening naar de inwendige organen gemaakt. De patholoog neemt kleine stukjes weefsel van de organen af die worden bewaard voor verder microscopisch onderzoek. Dit gebeurt op dezelfde manier als pathologisch onderzoek bij weefsel verkregen van levende patiënten.
In bepaalde gevallen wordt een orgaan in zijn geheel verwijderd en bewaard voor nader onderzoek of voor een demonstratie bij een pathologische bespreking. Bij onderzoek van de hersenen gebeurt dit altijd omdat dit orgaan niet op een andere wijze onderzocht kan worden. Omdat deze organen na de obductie niet onmiddellijk teruggeplaatst kunnen worden, vindt crematie hiervan vaak weken later plaats door de afdeling pathologie na de afronding van het onderzoek.
Na de obductie wordt de wond met hechtingen gesloten. Dit gebeurt zodanig dat er na het aandoen van de kleren bij de overledene niets te zien is. Na een obductie kan dan ook een normale opbaring plaatsvinden in een rouwkamer of woonhuis.

Waarom is obductie belangrijk?

Obductie is belangrijk voor het vinden van een medische verklaring voor het ziekteverloop en het overlijden. Hierdoor krijgen de behandelend artsen meer inzicht in de oorzaken van de aandoening waaraan de overledene heeft geleden. Het is namelijk niet altijd duidelijk waaraan iemand precies is overleden en hoe een ziekteproces zich heeft voltrokken.
Soms levert een obductie belangrijke informatie op voor familieleden over bijvoorbeeld erfelijke afwijkingen. Een obductie heeft daarnaast een belangrijke rol in de opleiding van artsen. Een enkele keer worden bij obductie gegevens verkregen die van belang zijn voor wetenschappelijk onderzoek.

Wanneer moet een obductie gebeuren?

De obductie kan het beste kort na het overlijden gebeuren. Dan is de verkregen informatie het meest betrouwbaar en is het beste resultaat van het onderzoek te verwachten. Daarom vindt de obductie liefst binnen 24 uur na het overlijden plaats. In dit ziekenhuis bij voorkeur op de eerstvolgende werkdag. In geval van overlijden kort voor het weekeinde en in het weekeinde is een termijn van twee à drie dagen bespreekbaar.

Wanneer krijgt u de uitslag?

De obductie zelf duurt enkele uren. Daarna wordt de overledene vanuit het mortuarium naar huis of naar een ander rouwcentrum gebracht.
Binnen twee tot drie dagen na de obductie ontvangt de aanvragend arts een voorlopig obductieverslag. Het volledige onderzoek is dan echter nog niet afgerond. Dat gebeurt na ongeveer zes tot acht weken (bij een obductie van de hersenen tien tot twaalf weken). Dan heeft de behandelend arts het definitieve rapport.
U kunt, als u dat wilt, vanaf dat moment de uitkomst van het onderzoek met de behandelend arts bespreken. Het is praktisch om hiervoor vanuit de familie een contactpersoon aan te wijzen.
U kan zelf een afspraak maken met de behandelend arts via zijn/haar secretariaat om het gehele ziekteverhaal inclusief de obductie na te bespreken. Dit gesprek kan uiteraard plaatsvinden in de aanwezigheid van een aantal personen.
Als de patiënt op de intensive care is overleden wordt u benaderd voor een nagesprek met een intensivist. Overigens wordt op deze afdeling ook een nagesprek aangeboden mocht u een obductie niet hebben toegestaan.

Wat als u bezwaar heeft tegen een obductie?

Voor het verrichten van obductie is toestemming van de familie nodig. Als obductie van de hersenen ook wenselijk is, moet de arts bovendien voor dit onderzoek apart toestemming vragen. Als blijkt dat de familie bezwaar heeft tegen lichaams- of hersenobductie, dan wordt dit bezwaar volledig gerespecteerd.

Kan een obductie verricht worden zonder uw toestemming?

Altijd geldt dat voor het verrichten van obductie toestemming van de familie nodig is. Op deze regel is slechts één uitzondering: dat is als er sprake is van een niet-natuurlijke dood (bijvoorbeeld na een ongeval). In dat geval kan op last van de officier van justitie een gerechtelijke obductie worden verricht. De officier van justitie ontvangt dan ook de uitslag van het onderzoek, de familie krijgt die uitslag niet. Overigens vindt dit onderzoek meestal niet in ons ziekenhuis plaats maar in het Nederlands Forensisch Instituut in Den Haag.

Heeft nog vragen?

Heeft u na het lezen van deze folder vragen, blijf dan niet met uw vragen zitten. Stel uw vragen aan de behandelend arts of aan de arts die om uw toestemming voor obductie heeft gevraagd.