Orthostase

Orthostase betekent dat je bloeddruk lager wordt wanneer je gaat staan of van houding verandert. Je dokter heeft vastgesteld dat je last hebt van orthostase. In deze folder leggen we uit wat je kunt doen bij een lage bloeddruk en hoe je dit kunt voorkomen.

Wat zijn de klachten?

Je kunt de volgende klachten krijgen als je gaat staan en je bloeddruk te laag is:

• duizeligheid, draaierigheid en/of licht in het hoofd worden
• hoofdpijn
• slecht zien, wazig zicht of zwart voor de ogen worden
• slap, moe, wankel ter been
• pijn in schouder en nek
• vallen
• flauwvallen

De klachten van duizeligheid of licht worden in het hoofd treden op wanneer de doorbloeding van het hoofd (en de hersenen) onvoldoende is, zoals:

• bij het opstaan
• na het eten (het bloed gaat dan met name naar de darmen)
• wanneer je bepaalde medicijnen gebruikt, bijvoorbeeld plastabletten of medicijnen tegen hoge bloeddruk
• na een warm bad of douche (de bloedvaten van de huid staan dan wijd open)

Wat is de oorzaak?

Als je ligt en je komt overeind om op te staan, verplaatst het bloed zich naar je buik en benen. Hierdoor wordt je hart minder goed met bloed gevuld en neemt de hoeveelheid bloed die het per minuut in de slagaders pompt af. Dit veroorzaakt een daling van je bloeddruk.

Wanneer je bloeddruk daalt, wordt dit opgemerkt door de grote lichaamsslagader en de beide halsslagaders. Je lichaam reageert door de bloedvaten te vernauwen en je hartslag te versnellen, zodat de bloeddruk snel weer normaal wordt.

Maar als je last hebt van orthostase, werkt dit mechanisme niet goed. De vernauwing van de bloedvaten en het sneller worden van je hartslag zijn dan verstoord. Hierdoor kan je bloeddruk zich niet op tijd herstellen, wat leidt tot klachten zoals duizeligheid en hoofdpijn.

Omdat je bloeddruk langer laag blijft, krijgt je hart tijdelijk niet genoeg bloed naar je hersenen, wat je de kans geeft om te vallen.

Wanneer komt orthostase voor?

Welke oefeningen kun je doen?

• Kuitspieren aanspannen voordat je opstaat uit bed of uit een stoel of bank.
• Wanneer je wakker wordt en opstaat, kom dan rustig overeind, blijf even zitten en laat je benen even bungelen.
• Als je duizelig wordt terwijl je staat, ga dan zitten in een stoel en doe als het kan je benen omhoog.
• Als de klachten minder worden, kun je weer voorzichtig overeind komen.

Andere adviezen

• Vermijd langdurig stilstaan
• Als je klachten hebt als je staat, kun je de benen kruisen en op beide benen stevig gaan staan. Op deze manier kan er minder bloed wegzakken. Ook kun je op de plaats marcheren. Sommige patiënten nemen een opvouwbaar stoeltje mee. Ze kunnen dan gaan zitten als ze klachten krijgen.
• Slaap met het hoofdeinde iets omhoog.
• Zet het bed met het hoofdeinde omhoog op ongeveer 30 graden.
• Sta rustig op als je hebt gezeten.
• Wandel regelmatig, afhankelijk van je conditie. 
• Streef naar een half uur per dag.
• Drink minimaal anderhalve liter per dag, tenzij je arts anders voorschrijft. Water, thee en vruchtensap vallen binnen deze anderhalve liter, alcoholische dranken niet.
• Drink een glas water voordat je opstaat. Ook koffie kan een positief effect hebben.
• Vermijd een zoutloos dieet, tenzij je arts anders voorschrijft.
• Vermijd het gaan liggen overdag, rust bij voorkeur in een stoel.
• Wees extra alert in een warme omgeving omdat de huiddoorbloeding dan toeneemt.
• Vermijd heet baden of douchen.

Heb je nog vragen?

Deze brochure is een aanvulling op het gesprek met je behandelend dokter. Heb je na het lezen van deze folder nog vragen, stel deze dan gerust.

• Polikliniek geriatrie: 0413 - 40 19 84