Skip to Content

Prikkelbare darmspreekuur (PDS)

Het prikkelbare darmspreekuur is voor patiënten met het prikkelbare darm syndroom (PDS) met als doel een betere erkenning en behandeling van PDS, verbeterde kwaliteit van leven voor PDS-patiënten en meer tevredenheid bij patiënt.

Voor deze afspraak tijdens ons spreekuur heb je een verwijzing nodig van jouw huisarts of een andere behandelend specialist. Nadien wordt er door de maag, darm en- lever (MDL) verpleegkundige contact met je opgenomen om een afspraak in te plannen. Mocht je niet bereikbaar zijn dan wordt de afspraak per post toegestuurd. De afspraak vindt plaats op de polikliniek MDL, veelal op route 150 H.

Wat is PDS?

Het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) werd vroeger ook wel spastische darm, spastische dikke darm of spastisch colon genoemd. Soms kom je de Engelstalige term irritable bowel syndrome (IBS) tegen. PDS valt onder de zogenaamde functionele buikklachten en is de meest voorkomende chronische darmstoornis.
Ruim 10 procent van de Nederlandse bevolking heeft PDS, maar wereldwijd onderzoek wijst uit dat tot 20 procent van de bevolking PDS-klachten zou kunnen hebben. Ruim twee derde hiervan is vrouw. Ook bij kinderen kan de diagnose PDS worden gesteld.

Wat zijn de klachten?

PDS-klachten verschillen van persoon tot persoon. Zelfs bij één persoon kunnen de klachten van dag tot dag verschillen. Perioden met en zonder klachten kunnen elkaar ook afwisselen. Het meest kenmerkende symptoom van Prikkelbare Darm Syndroom is zeurende, krampende of stekende pijn in de buik. Deze kan zeer hevig zijn. Een deel van de PDS-patiënten heeft vooral 's avonds en 's nachts buikpijn, al dan niet gepaard gaande met aandrang. De buikpijn vermindert soms na de stoelgang of het laten van een wind maar kan soms ook verslechteren. PDS gaat vaak gepaard met een afwijkend ontlastingspatroon. Een deel van de PDS patiënten heeft met name last van verstopping, anderen hebben vooral last van diarree. Een ontlastingspatroon waarbij verstopping en diarree elkaar afwisselen komt ook vaak voor. Het ontlastingspatroon kan gedurende de dag wijzigen. Plotselinge niet houdbare aandrang komt veel voor. Hiernaast hebben PDS-patiënten vaak andere maagdarmklachten. Veel voorkomend zijn gasvorming, winderigheid, een opgeblazen gevoel, een opgezette buik, zuurbranden, slikklachten of een brok in de keel.

PDS-patiënten hebben vaak ook hele andere klachten, die geen PDS-symptomen zijn. Voorbeelden van klachten buiten het maagdarmkanaal zijn vermoeidheid, spierpijn, rugpijn, hoofdpijn, problemen met plassen, onregelmatige menstruatie en pijn bij geslachtsgemeenschap. Niet alle PDS-patiënten hebben hier last van.

Bij een deel van de patiënten kunnen de klachten zo erg zijn dat ze hierdoor niet meer goed kunnen werken, studeren en/of functioneren.

Waardoor krijg je PDS?

Hoe PDS ontstaat weten we (nog) niet. Voor de klachten zijn verschillende verklaringen mogelijk:

  • Waarschijnlijk heeft PDS te maken met de samenwerking tussen de hersenen en de darmen (de hersen-darm-as). Het lijkt er op dat bij PDS de hersenen en darmen extra alert zijn voor wat er in de darmen gebeurt. Prikkels in de darmen worden direct door de hersenen opgemerkt.
  • De darmen zijn extra ‘alert’ of gevoelig. Daardoor voelt men de kneed- en knijpbewegingen in de darmen extra goed. Bij krampen in de darmen heeft de patiënt extra veel pijn, meer dan andere mensen hebben.
  • De darmen reageren extra sterk op prikkels. Zo kan een darminfectie die bij andere mensen weinig prikkelend werkt, bij mensen met PDS ineens een heftig samenknijpen van de darmen veroorzaken. Een darminfectie kan dan een nieuwe periode van darmklachten uitlokken.
  • De knijp- en kneedbewegingen van de darmen zijn bij PDS onregelmatig en wisselend. Daardoor verandert ook de doorstroomsnelheid in de darmen; de darminhoud staat stil (verstopping) of stroomt juist te snel door (diarree).
  • Verstoorde of afwijkende darmflora. In onze darmen leven miljoenen bacteriën die voor een belangrijke aanvulling zorgen op onze vertering van voedsel en energievoorziening en zij hebben een beschermende functie tegen ziekmakende bacteriën. Het blijkt dat de samenstelling van de darmbacteriën bij PDS-patiënten anders is dan van mensen zonder PDS, welke daardoor tot problemen kan leiden.
  • Door de samenwerking tussen de hersenen en de darmen kunnen dingen die in de hersenen gebeuren, ook een reactie in de buik geven. Stress, spanningen, opwinding, angst, somberheid en ook enthousiasme kunnen zo PDS-klachten uitlokken of verergeren.
  • De darmwand kan een verhoogde doorlaatbaarheid hebben zodat stoffen die niet in het lichaam thuis horen terecht kunnen komen in de darmen ofwel er ontstaat een verstoorde barrièrefunctie.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Omdat PDS kenmerkende klachten geeft, kan de arts door het stellen van vragen en het lichamelijk onderzoek vaak al heel goed inschatten of jouw klachten bij PDS horen. Hier zijn duidelijke criteria voor. Er zijn echter ziektes die op PDS lijken, deze moeten met enkele testen worden uitgesloten.   Bijvoorbeeld bloedcontrole op coeliakie, ontlastingstesten op ontstekingseiwit genaamd calprotectine om een ziekte van Crohn of colitis ulcerosa aan te tonen. Bij ‘alarmsymptomen’ kunnen nog andere onderzoeken worden voorgesteld. Een voorbeeld van een ‘alarmsymptoom’ is bloedverlies bij de ontlasting of in korte tijd ongewild veel afvallen, hoewel deze ook kunnen voorkomen bij PDS. Als de klachten goed passen bij PDS en de arts verder niets verontrustends kan vinden, dan zal hij of zij aangeven dat je PDS hebt. Vaak zijn er maar twee bezoeken nodig om hier duidelijkheid over te krijgen. Verder belastend onderzoek is dan bijna nooit nodig.

Criteria PDS (ROME IV criteria)

De klachten moeten in ieder geval al langer dan zes maanden bestaan en moeten drie maanden actief aanwezig zijn geweest minimaal 1 keer per week. Men moet tenminste twee van de volgende drie klachten hebben:

  • De pijn wordt minder of juist erger na toiletbezoek
  • Een verandering van het aantal keren dat u naar de wc moet om te poepen (meer of minder)
  • De vorm van het naar de wc kunnen is veranderd: de poep is te hard of te waterig of een combinatie van beide

Welke invloed heeft voeding op PDS?

Veel PDS-patiënten hebben voordeel bij aanpassing van hun voeding. Het ideale dieet is echter voor iedereen verschillend. Bij een deel van de PDS-patiënten helpt het om koffie, alcohol, koolzuur, melk, zoetstoffen, ui en teveel vet weg te laten en veel oplosbare vezels te eten.

Wat gebeurt er op het prikkelbare darmspreekuur?

Het prikkelbare darmspreekuur is er om de patiënt meer begeleiding te bieden en actiever te betrekken bij de therapiekeuze en te beoordelen of de kwaliteit van leven hierdoor verbetert. Het behandelprotocol gaat in op het moment dat een patiënt met PDS door de huisarts wordt doorverwezen naar de MDL-arts.

De hele weg van behandelen ziet er als volgt uit:

  1. Je hebt na alle behandelmogelijkheden bij de huisarts nog steeds last van klachten en wordt daarom verwezen naar het Prikkelbare Darmspreekuur.
  2. Je wordt gebeld om een intakegesprek te plannen of een afspraak wordt je toegezonden. 
  3. Er vindt een intakegesprek plaats met de MDL-verpleegkundige en de MDL-arts of je wordt door de MDL- arts doorwezen naar de MDL- verpleegkundige. Zo nodig wordt aanvullend onderzoek uitgevoerd. 
  4. Wanneer de diagnose PDS wordt bevestigd bespreekt de MDL-verpleegkundige de verschillende behandelmogelijkheden uitgebreid met je. 
  5. Er is daarna een tweede keer telefonisch contact met de verpleegkundige om jouw keuzes te bespreken. Hierna wordt je met je gekozen behandelmogelijkheden terugverwezen naar de huisarts.6. Onder begeleiding van de huisarts worden de behandelingen gestart of vervolgd. Het is de bedoeling dat je de behandelmogelijkheden achtereenvolgens uitprobeert. Elke behandeling wordt in principe 6 tot 8 weken gevolgd. Als de klachten tussentijds ernstig verergeren kan eerder worden overgegaan naar een nieuwe behandeling. Je stemt dat af met de huisarts. Als een behandeling succesvol is, kunnen jij en jouw huisarts ook besluiten met die behandeling door te gaan en niet over te stappen naar een andere behandeling. Als geen van de behandelingen een positief effect heeft gehad op de klachten, kan indien gewenst de huisarts je terugverwijzen naar de specialist.

Interessante sites voor informatie over PDS

PDS: mlds en pdsb:

Voeding: voedingscentrum en diëtiste:

Contact

Heb je nog vragen? Heb je na het lezen van deze folder nog vragen, dan kun je ons van maandag t/m vrijdag tussen 9.00 en 10.00 uur bellen.

  • MDL- verpleegkundigen: 0413 - 40 23 30
  • Polikliniek MDL: 0413 - 40 19 32
Deze pagina downloaden
Deze pagina delen op