Voeding bij nierstenen (calciumfosfaatstenen)

Bij jou zijn calciumfosfaatstenen vastgesteld. Dit zijn nierstenen die zijn opgebouwd uit deeltjes calcium en fosfaat. Nierstenen komen vaak voor, maar geven lang niet altijd klachten. Soms veroorzaken ze hevige pijnaanvallen. Verder onderzoek is nodig als iemand herhaaldelijk last heeft van nierstenen. In deze folder lees je over het ontstaan, de behandeling en het voorkomen van nierstenen door middel van voedingsmaatregelen.

Hoe ontstaan nierstenen?

Nierstenen ontstaan wanneer bepaalde stoffen in de urine te geconcentreerd zijn. Kleine kristallen kunnen zich vormen uit deze deeltjes. Normaal worden deze kristallen uitgescheiden via urine. Maar als ze in de nieren of urinewegen blijven hangen, kunnen ze uitgroeien tot nierstenen. Bij calciumfosfaatstenen zijn dit calcium- en fosfaatdeeltjes. Naast calcium- en fosfaat kunnen ook andere (voeding)stoffen effect hebben op de vorming van nierstenen. Met behulp van aanpassingen in de voeding kan de kans op nieuwe nierstenen aanzienlijk verminderd worden.

Waarom een voedingsadvies?

De behandeling van nierstenen is gericht op het voorkomen van nieuwe nierstenen en voorkomen van groei van stenen.

Voeding en calciumfosfaatstenen

Hieronder lees je de algemene voedingsadviezen. Voor een persoonlijk advies of als je deze adviezen moet combineren met een bestaand dieet, is begeleiding door een diëtist aan te raden.

De belangrijkste dieetadviezen op een rijtje

• Eet gezond
• Drink voldoende: 2.5-3 liter per dag
• Neem bij elke hoofdmaaltijd een melkproduct
• Beperk het gebruik van fosfaat
• Vermijd zeer oxalaatrijke producten
• Beperk het gebruik van zout en zoutrijke producten
• Beperk het gebruik van citraat (citroenzuur)
• Voorkom gebruik van grote hoeveelheden dierlijk eiwit, met name vlees
• Neem geen vitamine C supplement
• Neem geen vitamine D supplement met meer dan 100% van de ADH
• Streef een gezond gewicht na

Eet gezond

Een gezond eetpatroon bevat alle nodige voedingsstoffen, inclusief kalium, magnesium en vezels. Dit verkleint de kans op nierstenen. Eet dagelijks 2 stuks fruit en 250 gram groenten, maar vermijd soorten met zeer veel oxaalzuur. Kies vooral volkoren producten, vaker plantaardige producten in plaats van dierlijke producten en beperk suikerrijk voedsel en suikerrijke dranken.

Voor meer informatie zie: https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf.aspx

Drink voldoende vocht: 2.5 - 3 liter per dag

Vocht is een van de belangrijkste voedingsfactoren die invloed heeft op de vorming van nierstenen. Bij een onvoldoende vochtinname wordt de urine te geconcentreerd en is de kans op kristalvorming groter. Aanbevolen wordt om 2.5 - 3 liter vocht per dag te gebruiken om te bereiken dat je ongeveer 2.5 liter per dag plast. De urine moet lichtgeel van kleur zijn. Het is belangrijk extra te drinken rondom de maaltijden, voor het slapen gaan en tijdens een plasmoment in de nacht. Op die manier voorkom je dat de urine in de nacht te sterk geconcentreerd wordt. Het advies is ook op bij de maaltijden extra te drinken. Gebruik voornamelijk water of bronwater. Daarnaast kun je eventueel wat suikerarme dranken (zoals light frisdrank zonder fosfaat of suikervrije limonade) gebruiken. Beperkt het gebruik van: (sterke) thee en frisdranken met fosfaat zoals bijvoorbeeld cola, Taksi en Rivella (bekijk hiervoor de ingrediëntenlijst). Deze dranken verhogen het risico op steenvorming. Beperk het drinken van sterke zwarte thee. Beperk het gebruik van grote hoeveelheden koffie en alcoholische dranken.

Beperk het gebruik van zout

Het is beter om niet te veel zout te eten omdat dit het risico op steenvorming kan vergroten. Probeer dus zo min mogelijk zout toe te voegen aan je maaltijden. Veel bewerkte voedingsmiddelen bevatten al veel zout, zoals kant-en-klare sauzen en soepen, kant-en-klaarmaaltijden, bouillonblokjes, ketjap, strooiaroma, kruidenmengsels, vleeswaren (bijv. rauwe ham en rookvlees), rookworst, hamburgers, gepaneerd vlees, kaas, haring, ansjovis, bokking, zoutjes, borrelnoten en snacks (bijvoorbeeld bamiballen, frikadellen). Probeer het eten van deze producten te beperken. Kies bij voorkeur voor verse en onbewerkte producten.

Op https://nierstichting.nl/zoutmeter/#/ kun je berekenen hoeveel zout er in je voeding zit.

Beperk het gebruik van citraat (citroenzuur)

Citraat (citroenzuur) zorgt voor een verlaging van de zuurgraad van de urine en dit is juist minder gunstig bij calciumfosfaatstenen. Grote leveranciers van citraat zijn citrusfruit en bessen. Voorbeelden van citraatrijke producten zijn: citroen(sap), limoen(sap), sinaasappel(sap) en ananas(sap). Beperk het gebruik hiervan.

Gebruik een normale hoeveelheid (dierlijk) eiwit

Eiwit is belangrijk voor je lichaam omdat het de bouwsteen is voor al je cellen. Daarom heb je elke dag eiwit nodig, omdat je lichaam geen voorraad kan aanleggen. Maar te veel eiwit, vooral van dierlijke bronnen, wordt niet aangeraden omdat het het risico op nierstenen kan vergroten. Voedingsmiddelen die veel eiwit bevatten zijn vlees, vis, wild, gevogelte, vleeswaren, kaas, melk, eieren, noten, pinda's, sojaproducten en peulvruchten. Probeer niet meer dan 500 gram vlees per week te eten, inclusief vleeswaren, en daarvan niet meer dan 300 gram rood vlees zoals rund, schaap, geit en varken. Beperk je inname van melkproducten tot 3-4 porties per dag.

Eetpatroon met normaal calciumgehalte

Een eetpatroon met een normale hoeveelheid calcium zorgt voor minder losse deeltjes in de urine, waardoor het risico op kristalvorming afneemt. Aanbevolen wordt om ongeveer 3 porties melk(producten) en 1.5 plak kaas per dag te gebruiken. Daarnaast krijg je ook een beetje calcium binnen via bijvoorbeeld groente, noten en peulvruchten. Belangrijk is dat melkproducten bij de maaltijd gegeten of gedronken worden. Als het niet lukt om voldoende calcium in te nemen bespreek dan met je arts of diëtist of het nodig is om een supplement te gebruiken.

Beperk het gebruik van fosfaat

Beperk het gebruik van fosfaatbevattende frisdranken (zoals cola, Rivella en Taksi), bier en producten met fosfaatbevattende toevoegingen zoals roomkaas en smeerkaas, bakmixen, deegwaren om thuis af te bakken of op te warmen (zoals croissantjes, worstenbrood en frikadellenbroodjes), koeken, instant koffieproducten (zoals instant Wiener melange en latte karamel), kant-en-klaarmaaltijden, vlees, vleeswaren en vegetarische vleesvervangers.

De fosfaatbevattende toevoegingen in voedingsmiddelen zijn de volgende E-nummers:

• E101-ii,
• E338 t/m 341,
• E343,
• E442,
• E450 t/m 452,
• E541,
• E626 t/m E630,
• E1410,
• E1412 t/m 1414 en
• E1442.

Beperk oxaalzuur

Oxaalzuur zit alleen in plantaardige voedingsmiddelen. Voorkom overmatig gebruik van voedingsmiddelen met een zeer hoog oxaalzuurgehalte.

Dit betreft:

·         bieten, bietenblad, paprika, postelein, rabarber, snijbiet, spinazie en zuring

·         sterfruit, dadels en gedroogde vijgen

·         amarant, boekweit en quinoa

·         cacao/chocolade, noten en pinda’s

Beperk verder het gebruik van sterke thee. Kruidenthee en groene thee bevatten minder oxaalzuur dan zwarte thee.

Nastreven van een gezond gewicht

Als je overgewicht hebt, kan dit het risico op nierstenen vergroten. Het is aan te raden om een gezond gewicht te behouden of af te vallen bij overgewicht.

Medicijnen

Bepaalde afwijkingen in bijvoorbeeld de urine kunnen goed verholpen worden met behulp van medicijnen. Van deze medicijnen is aangetoond dat ze de kans op herhaalde niersteenvorming verminderen. Als voedingsadviezen onvoldoende helpen zullen deze medicijnen zo nodig worden voorgeschreven door uw behandelend arts.

Heb je nog vragen?

Vragen over je medicijnen of ziektebeeld kunt je bespreken met je behandelend arts.