Voedingsadviezen bij lactose-intolerantie

Een lactose-intolerantie betekent dat je lactose niet goed kunt verdragen. In deze folder lees je over voedingsadviezen bij lactose-intolerantie.

Wat is lactose-intolerantie?

Lactose is een suiker dat in melk en melkproducten voorkomt en daarom ook wel melksuiker wordt genoemd.

Het komt van nature voor in alle melksoorten zoals moedermelk, koemelk, schapenmelk, geitenmelk, paardenmelk en buffelmelk.

Om lactose te kunnen verteren hebben we het enzym lactase nodig. Lactase wordt in de dunne darmwand aangemaakt. Als er geen of onvoldoende lactase wordt aangemaakt, kan lactose in onze voeding niet goed verteerd worden. Lactose komt dan onverteerd in de dikke darm terecht. Hierdoor kunnen klachten ontstaan zoals buikpijn, krampen, diarree, winderigheid en een opgeblazen gevoel. Deze klachten ontstaan door de gassen die worden gevormd wanneer de van nature aanwezige bacteriën de over gebleven lactose afbreken. Daarnaast trekt de niet verteerde lactose water aan, waardoor waterige ontlasting en diarree ontstaat.

Allergie of intolerantie?

Lactose-intolerantie is iets anders dan koemelkeiwitallergie.

Een voedselallergie is een abnormale reactie van het afweersysteem op eiwitbestanddelen uit de voeding (bijvoorbeeld koemelkeiwit). Er treden in dit geval reeds bij een kleine hoeveelheid melk al klachten op.

Een voedselintolerantie betekent dat een bepaalde stof niet goed verdragen wordt, in dit geval lactose. Bij een intolerantie is het afweersysteem niet direct betrokken. Veel mensen met een lactose-intolerantie kunnen wel kleine hoeveelheden lactose verdragen.

De oorzaken van lactose-intolerantie

Lactose-intolerantie kan erfelijk zijn. Er is dan sprake van een te lage productie van lactase, die levenslang blijft bestaan.

Er bestaat ook een vorm van lactose-intolerantie die tijdelijk is. Deze ontstaat na een darminfectie, darmontsteking of een darmoperatie waarbij de darmwand is beschadigd. Deze situaties kunnen de aanmaak van lactase sterk verminderen waardoor opname van lactose tijdelijk verslechtert.

Na herstel van de ziekte of operatie keert de lactase-productie terug naar het gebruikelijke niveau.

Naarmate mensen ouder worden, kan de productie van lactase afnemen. Hierdoor kan ook op latere leeftijd lactose-intolerantie ontstaan. Dit leidt echter zelden tot klachten.

De diagnose lactose-intolerantie

Vaak zijn er duidelijke vermoedens omdat klachten alleen ontstaan na het eten of drinken van (grote hoeveelheden) melk en melkproducten.

Een gen-test kan aantonen of er sprake is van een erfelijke vorm van lactose-intolerantie.

Soms wordt er een waterstofademtest gedaan die het vermoeden van een lactose-intolerantie kan bevestigen.

De behandeling van lactose-intolerantie

De behandeling van lactose-intolerantie bestaat uit het weglaten van lactose uit de voeding. Meestal is het niet nodig om helemaal lactosevrij te eten. Kleine hoeveelheden lactose geven meestal geen klachten. Als na verloop van tijd de klachten verminderen of verdwijnen, wordt stapsgewijs de hoeveelheid lactose in de voeding opgevoerd. Hiermee wordt onderzocht welke hoeveelheid lactose verdragen kan worden zonder dat iemand klachten krijgt.

Voedingsadviezen bij lactose-intolerantie

Bij een lactose-intolerantie is het advies van een diëtist aan te raden. Een diëtist let er bij het advies op dat de hoeveelheid lactose in de voeding beperkt wordt, zonder dat er een tekort aan voedingsstoffen ontstaat.
Meestal is het niet nodig om helemaal geen melk- en melkproducten meer te eten of te drinken. Ook is het vaak niet nodig producten te vermijden met melk of lactose als ingrediënt.

Lactose (melksuiker) komt vooral voor in de volgende melkproducten:

• volle, halfvolle en magere melk en karnemelk
• geitenmelk, schapenmelk, paardenmelk en ezelinnenmelk
• zachte geiten- en schapenkaas
• chocolademelk, yoghurtdrink en fruitzuiveldranken zoals Rivella en Taksi
• smeltkaas, smeerkaas, buitenlandse kaas, verse kaas, Hüttenkäse, cottage cheese
• yoghurt, kwark, kefir
• vla, pap, pudding, mousse
• slagroom, zure room en crème fraîche.

In zure melkproducten zoals gewone yoghurt, kwark en karnemelk zit minder lactose. Dit komt doordat bij de fermentatie de lactose deels wordt afgebroken. Zure melkproducten worden vaak beter verdragen dan zoete melkproducten.

Harde kaas, zoals Goudse kaas, bevat zeer weinig tot geen lactose. Dit komt doordat de lactose tijdens de rijping van de kaas volledig wordt afgebroken. Deze harde kazen worden dan ook door de meeste mensen met lactose-intolerantie goed verdragen.

Lactose kan ook voorkomen in andere producten dan zuivel. Fabrikanten gebruiken melkpoeders of melkbestanddelen ook in bijvoorbeeld chocolade, soep, worst, sausjes en snoep. Let bij verpakte voedingsmiddelen op de ingrediëntendeclaratie.

Daarnaast kan lactose toegevoegd zijn aan medicijnen, zoetstoffen en voedingssupplementen. Het gaat hierbij om zeer kleine hoeveelheden. In de praktijk blijkt dat veel mensen met een lactose-intolerantie geen klachten ondervinden als zij deze preparaten gebruiken.

Lactosevrij melkproducten en melkvervangende producten

Melk en melkproducten leveren belangrijke voedingsstoffen, zoals calcium (kalk) en vitamine B2. Het zomaar weglaten van melk en melkproducten uit de voeding kan leiden tot tekorten aan deze mineralen en vitamines.
Als vervanging van koemelk kan een lactosevrije melk of plantaardige melk gebruikt worden.

Op het etiket kun je bekijken of er een vergelijkbare hoeveelheden voedingstoffen in zit als in melk.

100 ml melk bevat: 3.4 gram eiwit, 123 mg calcium, 0,17 mg vitamine B2 en 0,45 microgram vitamine B12.

Tablet of capsules met lactase

Er bestaat ook de mogelijkheid om een tablet of capsule met het enzym lactase in te nemen voor de maaltijd. In je maag-darm kanaal breekt de lactase de lactose af. Deze enzympreparaten zijn verkrijgbaar zonder recept bij de apotheek of drogist of online. De tabletten zijn handig als je gewone zuivel wil eten/drinken. Of wanneer je op vakantie gaat, uit eten gaat en lactose minder makkelijk kunt vermijden.

Meer informatie

Voor meer informatie kun je terecht bij het Voedingscentrum: www.voedingscentrum.nl of 070 - 306 88 88.