Voedingsadviezen bij divertikels en diverticulitis

Wat zijn divertikels?

Divertikels zijn kleine uitstulpingen van de darmwand in de buikholte. Waarschijnlijk ontstaan divertikels op zwakke plekken in de darmwand die onder verhoogde druk gaan uitstulpen. Mogelijk speelt een vezelarme voeding een rol bij het ontstaan van divertikels. Vezels zitten bijvoorbeeld in groente, fruit, volkoren brood en muesli. Bij te weinig vezels in de voeding kan de ontlasting harder worden. Harde ontlasting blijft daardoor langer in de darm en het poepen gaat moeizamer. Dit noemen we verstopping (obstipatie). Ook te weinig lichaamsbeweging of te weinig drinken kan leiden tot verstopping. Door harde ontlasting ontstaat een verhoogde druk in de darm. Door deze verhoogde druk kunnen divertikels ontstaan. Deze divertikels kunnen gaan ontsteken. Dat heet diverticulitis. Waardoor ze gaan ontsteken is niet precies bekend.

Maatregelen ter bevordering van een goede darmpassage

1. Zorg voor een voeding die voldoende voedingsvezels bevat.
2. Drink voldoende vocht, 1½ tot 2 liter (10-12 glazen/kopjes) per dag.
3. Breng regelmaat in het eetpatroon, dat wil zeggen in ieder geval 3 hoofdmaaltijden.
4. Sla het ontbijt niet over.
5. Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Dit helpt voor een goede stoelgang. Loop, wandel, fiets of sport zoveel als je kunt, liefst iedere dag. Wanneer divertikels ontstoken zijn kan de arts je adviseren tijdelijk rust te nemen.
6. Ga bij aandrang naar het toilet en gun jezelf de tijd.

Diverticulose (divertikels zonder ontstekingen)

Voedingsvezels worden tijdens het proces van spijsvertering niet verteerd. Ze komen onveranderd in de dikke darm terecht. Daar zorgen de darmbacteriën voor gedeeltelijke afbraak van de vezels. Hierbij komen stoffen vrij die onder andere de darmbewegingen (peristaltiek) stimuleren. Ook zorgen de vezels ervoor dat de massa soepel blijft. Tenslotte verlaat het restant in de vorm van poep (ontlasting) het lichaam.

Voedingsvezel

Voedingsvezel is de verzamelnaam voor een aantal stoffen die zich bevinden in de celwand van de plant. Een mens kan ze niet verteren. Onbewerkte producten zijn over het algemeen rijker aan vezels omdat een groot deel van de vezels verwijderd wordt bij het bewerken van voedingsmiddelen.

Vezels zijn te verdelen in 2 soorten:

In water oplosbare vezels

Deze vezels komen voor in groente, fruit en peulvruchten en hebben een gunstige invloed op de bacteriën in de dikke darm. Ook bij diarree werken deze vezels positief.

In water niet-oplosbare vezels

De niet-oplosbare vezels komen vooral voor in graanproducten zoals tarwe. Door deze vezels wordt er meer vocht vastgehouden in de darm waardoor de ontlasting soepel en zacht blijft. We raden je aan om iedere dag beide soorten vezels te gebruiken.

Vezelrijke producten

• Roggebrood, volkoren- en bruinbrood, bruin krenten- en rozijnenbrood, mueslibrood, volkorenontbijtkoek, volkorenbeschuit, volkoren knäckebröd;
• Volkoren ontbijtproducten zoals havermout, boekweitgrutten, Brinta, muesli;
• Volkorenbiscuits en volkorenkoeken;
• Volkorenpasta, zilvervliesrijst, meergranenrijst, aardappelen;
• Alle soorten groente en rauwkost;
• Vers fruit, als het mogelijk is met schil, gedroogde zuidvruchten;
• Peulvruchten zoals bruine en witte bonen, kapucijners, (kikker)erwten en linzen;
• Noten, pinda's, lijnzaad, sesamzaad en zonnebloempitten

Voldoende drinken

Zeker bij een vezelrijke voeding is een ruime hoeveelheid drinkvocht erg belangrijk. Vezels houden immers vocht vast in de ontlasting. Drink je te weinig, dan wordt de obstipatie juist erger. Dagelijks is minimaal 1½, maar nog liever 2 liter drinkvocht nodig voor een goede stoelgang.

Sla het ontbijt niet over

Vooral een ontbijt dat de darmen in werking zet mag niet worden overgeslagen. Een goed ontbijt kan bestaan uit 2 volkoren boterhammen met beleg en twee koppen thee of koffie. Alleen een bakje yoghurt met wat muesli is niet voldoende. Naast een vezelrijk ontbijt helpt een glas water op de nuchtere maag soms ook bij een trage stoelgang.

Hoeveel vezel?

Hoeveel vezels iemand moet gebruiken om tot het gewenste resultaat te komen verschilt sterk van mens tot mens. De geadviseerde hoeveelheid vezels per dag:

• Voor volwassenen: 30-40 gram
• Voor kinderen van 9 t/m 13 jaar: 25-30 gram
• Voor kinderen van 4 t/m 8 jaar: 20-25 gram
• Voor kinderen van 1 t/m 3 jaar: 15 gram

In sommige gevallen is een voeding met alleen vezelrijke voedingsmiddelen niet genoeg. Het kan dan nuttig zijn om (tijdelijk) extra vezelproducten te gebruiken, naast ruim gebruik van voldoende drinkvocht.

Je kunt gebruik maken van:

• zemelen, tarwekiemen, tarwevlokken
• vezelrijke ontbijtgranen (o.a. Weetabix, Allbran)

Let op: Meer dan 40 gram per dag kan de opname van bepaalde mineralen uit de voeding verstoren. Besef dat het gebruik van vezelpreparaten ervoor zorgt dat je die 40 gram snel bereiktt.

Door het gebruik van extra vezels kun je eerst wat meer last krijgen van winderigheid of een opgeblazen gevoel. Dat komt omdat je lichaam hier aan moet wennen. Deze klachten verdwijnen weer na een paar weken.

Ook kunnen bepaalde voedingsmiddelen extra winderigheid veroorzaken. Bijvoorbeeld bier, koolzuurhoudende dranken, nieuwe aardappelen, onrijpe bananen, koolsoorten, prei en ui, paprika en producten die veel sorbitol (een zoetstof) bevatten.

Laxeermiddelen

Laxeermiddelen lossen tijdelijk de klachten op maar maken de darm lui zodat ze niet meer op signalen van het lichaam reageren. Ook de ‘natuurlijke’ middelen zoals sennapeulen, kruidenthee, paraffine, ossengal en wonderolie zijn geen simpele huismiddeltjes. Ze kunnen de darmwerking ernstig verstoren.

Diverticulitis (divertikels met ontstekingen)

Als je ontstoken divertikels hebt, kun je in principe normaal blijven eten. Het is daarbij wel van belang om zoveel mogelijk een volwaardige voeding met voldoende energie en eiwitten te gebruiken. Zo behoud of bereik je een goede voedingstoestand wat het herstel bevordert.

Bij een ernstig ontstoken darm door ontstoken divertikels kan er door de zwelling een vernauwing van de darm ontstaan.  Als dat zo is, kan de arts je een vloeibaar dieet adviseren. Meestal kan na enkele dagen weer overgestapt worden naar een normaal dieet.

Als er sprake is van een (tijdelijke) vernauwing van de darm, let dan op met het eten van producten die slechter verteren en daarmee de kans op verstopping kunnen vergroten. Bij onderstaande producten kan dit het geval zijn (zeker als ze niet goed gekauwd, goed geschild of goed gekookt worden):

• asperges
• bleekselderij, rabarber, aubergine, venkel
• champignons, bamboescheuten
• maïs, artisjok
• zuurkool, schorseneren
• grove rauwkost, zoals knolselderij en wortel
• sperzie- en snijbonen
• taugé
• peulvruchten zoals witte bonen, bruine bonen, linzen, (split-)erwten
• taai en draderig vlees
• noten, zaden en pitten
• citrusfruit (sap mag wel)
• verse ananas
• druiven
• gedroogde vruchten zoals dadels, vijgen, pruimen, rozijnen, tutti frutti
• kokosproducten, popcorn en amandelspijs
• neem bij voorkeur geschild en ontpit fruit zonder harde, vezelige stukken en pitten.

Vermijd producten waarvan je zelf meer klachten krijgt, maar let erop dat het eetpatroon niet te eenzijdig wordt om tekorten te voorkomen. Het kan per persoon verschillen welke producten niet goed verdragen worden.

Meer informatie

• Voedingscentrum: www.voedingscentrum.nl

• Maag Lever Darm Stichting:

Telefoon          : 033-7523500 (ma t/m vrij 09.00-17.00 u)

E-mail             : info@mlds.nl.  

Website           : www.mlds.nl